Koralen zijn niet alleen een thuis voor zeeleven, maar spelen ook een cruciale rol in het beschermen van onze kusten tegen erosie. Door je aan te sluiten bij de Reef Renewal beweging, kun je direct helpen de riffen te behouden voor toekomstige generaties. De Reef Renewal cursus, die we op Bonaire bij duikschool Scuba Elite volgden, geeft je de unieke kans om een tastbare impact te hebben, terwijl je tegelijkertijd essentiële vaardigheden leert in het behoud van de zee.
Tekst: Jantina Scheltema Foto’s: www.waterpixels.nl
Niet zomaar een duik, maar een cursus met inhoud!
Kleurrijke koralen, zwierige gorgonen, scholen vis in alle soorten en maten – Bonaire is prachtig! Maar wie er vaker gedoken heeft of oude foto’s terugziet, merkt het verschil. Het rif is aan het veranderen. En niet in positieve zin. Ziektes zoals SCTLD (Stony Coral Tissue Loss Disease), stormschade, opwarming van het zeewater, vervuiling en verstoring door kustontwikkeling: het rif op Bonaire heeft het moeilijk. Waar vroeger de koraalkoppen metershoog stonden, zie je nu kale plekken of koraal dat overgroeid is door algen. Het mooie is: er zijn mensen die daar iets aan willen doen. En dat kan zelfs op vrij directe schaal, tijdens je vakantie.
Ik kijk echt uit naar deze cursus op Bonaire. Ik houd van duiken, uiteraard, maar ik vind ook zoveel interessant onder water. Er is zoveel te leren! Ik wil altijd zo veel vragen stellen, maar dat gaat zo lastig met een ademautomaat in je mond. En zodra ik weer boven water ben, heb ik zoveel gezien en ben ik zo onder de indruk, dat ik de helft van mijn vragen alweer vergeten ben. Deze cursus gaat veel van die vragen beantwoorden. En ik mag er nog bij duiken ook!
Ik weet best een klein beetje van het ecosysteem onder water. Hoe het koraal zich voortplant, en hoe het koraallarve zich dan weer een weg terugvindt naar het rif. Maar wist je dat dat larfje zich oriënteert op basis van geluid? En zo zijn er nog heel veel interessante dingen om te leren in de cursus Reef Renewal, die ik volg bij duikschool Scuba Elite. Scuba Elite is een PADI-duikcentrum op Bonaire dat zich richt op persoonlijke service en groei. Opgericht door Pascal van Empelen, een ervaren PADI Course Director, biedt het centrum allerlei duikcursussen en -ervaringen voor alle niveaus. Het is een gezellige duikschool, dat merk je direct als je de poort binnenstapt. Mijn instructeur is René: enthousiast duikinstructeur én zeer begaan met de onderwaternatuur. Hij neemt ons direct mee naar het klaslokaal voor de eerste portie theorie.
De cursus zelf – zo gaat het in zijn werk
De cursus bestaat uit een uitgebreid theoriegedeelte en drie duiken. Meestal wil ik zo snel mogelijk het water in en leer ik het liefst in de praktijk. Maar nu krijg ik bijna geen genoeg van de theorie. Ik leer over de verschillende koraalsoorten en de verschillende ziekten en problemen. Het rif op Bonaire heeft te maken met een combinatie van bedreigingen, waaronder SCTLD en verbleking. Door de opwarming van het water heeft het koraal weinig weerstand om goed te herstellen. Je leert over de biologie van het koraal, de bedreigingen voor het rif en de strategieën die Reef Renewal toepast. Geen droge kost, maar heel inzichtelijk, zeker als je al veel duikt en geïnteresseerd bent in wat er onder water gebeurt.
De leukste cursus om te geven!
Ik vond het bijzonder interessant om te horen over de verschillende methodes van koraalrestauratie en over het wetenschappelijk onderzoek dat daarbij komt kijken. Zo weet ik nu bijvoorbeeld dat er binnen de verschillende typen koralen ook weer verschillende genenpoelen bestaan. Verschillende families reageren anders op bepaalde ziektes en op methodes van restauratie. Onze instructeur René geeft ons uitgebreid theorieles in het koele leslokaal en ik vind het machtig interessant. Zelfs als je maar kort op Bonaire bent en niet kunt meedoen aan de maandelijkse onderhoudsactie, dan nog is er zoveel boeiends te leren.
René is zelf ook heel bevlogen en zegt: “Als instructeur vind ik dit één van de leukste cursussen om te geven. Je geeft er zoveel mee terug, het heeft echt betekenis.” Naast de theorie zijn er drie duiken, verdeeld over twee dagen. Dat kan aansluitend, maar ik deed de eerste duik in week 1 en de tweede en derde een week later. Overleg van tevoren met het duikcentrum wat de mogelijkheden zijn tijdens jouw vakantie. Ik wist van tevoren niet zo goed wat ik me moest voorstellen bij het kweken, onderhouden en uitzetten van het koraal. Ik heb de ‘boompjes’ waarin het koraal hangt al vaker gezien tijdens duiken, maar wat je nou daadwerkelijk zelf doet, én of dat leuk is, daar was ik nieuwsgierig naar. Misschien ook een beetje afwachtend. Ik houd boven water best van tuinieren, maar zou ik onder water niet liever gewoon een duik langs het rif maken?
Ik heb een missie.
Daar had ik me geen zorgen over hoeven maken, want de duiken zijn superleuk! Aan de ene kant daagt het je duiktechnisch uit. Je duikskills zijn belangrijk tijdens deze cursus. We werken ondiep; de uitdaging zit in je buoyancy en trim. Kun jij je aandacht bij het koraal houden, bezig zijn met het bevestigen van draad om het koraal in het boompje te hangen, terwijl je helemaal stil hangt? Gelukkig red ik me daar prima mee. Bij onderwaterfotografie moet je tenslotte ook stil hangen terwijl je met je gedachten ergens anders bent. Dat is bij het werken met koraal net zo. Je bent druk bezig met de handelingen voor het koraalstukje, maar je moet je ook bewust zijn van je omgeving. Je wilt niet per ongeluk met je vinnen iets beschadigen. Daarnaast moet je natuurlijk ook nog je lucht in de gaten houden.
Het is leuk om te zien dat, terwijl we aan de koraalboompjes werken, er van alles voorbij zwemt. Doordat we lang op één plek blijven, zien we allerlei vissen. In plaats van dat wij langs de vissen zwemmen, komen de vissen bij óns langs! De boompjes zelf bieden schuilplek aan dieren, zoals die ene trumpetfish die ik meerdere keren in hetzelfde boompje zie. Toch heb ik weinig aandacht voor de vissen. Ik heb een missie. Ik werk aan het koraal. En dat vraagt mijn volledige aandacht. Concentratie. De duik vliegt voorbij en ik heb er superveel plezier in!
Wat je leert tijdens de duiken
Naast de theorie doe je drie duiken. Je leert tijdens deze duiken bijvoorbeeld het koraal klaarmaken om op te hangen in de boompjes. Zo‘n koraalboompje is een structuur waar nieuwe koraalstukjes kunnen groeien. De stukjes worden op maat gemaakt en met draad opgehangen. Best lastig met dat kleine materiaal! Ook leer je het koraal dat al in de boompjes hangt schoonmaken. Je verwijdert de algen van de stukjes koraal, wat vissen zoals papegaaivissen op het echte rif doen. Alsof je onkruid wiedt in je groentetuin, maar dan anders. De stukken koraal die goed gegroeid zijn, op de juiste manier ‘planten’. En je leert hoe je ze het beste kunt uitzetten zodat ze de meeste kans hebben om goed aan te slaan.
Op de terugweg duiken we natuurlijk ook langs andere ‘tuintjes’ die eerder zijn uitgezet, om de verschillen in groei te bekijken. Geweldig om te zien dat de kleine koraaltjes aanslaan en meteen ander onderwaterleven aantrekken.
Reef Renewal Foundation Bonaire
De Reef Renewal Foundation Bonaire is een non-profitorganisatie die zich inzet voor het herstel van het koraalrif. Ze doen dat door middel van koraalkwekerijen, uitplantprojecten en educatie. Hun missie: het rif herstellen met hulp van de lokale gemeenschap én duikers van over de hele wereld. Ze kweken stukken geweikoraal (Acropora cervicornis) en hertshoornkoraal (Acropora palmata) in speciale ‘nurseries’ in zee, en planten die na verloop van tijd terug op plekken waar het rif hulp nodig heeft. Wat begon als een kleinschalig initiatief, is inmiddels uitgegroeid tot een professionele organisatie met honderden vrijwilligers en partners. Scuba Elite werkt samen met Reef Renewal Foundation en biedt daarom deze PADI-specialty aan.
En… werkt het?
Ja! En ook een beetje nee. Of beter gezegd: het is geen wondermiddel, maar het maakt wél verschil. De overleving van uitgeplante koralen hangt van veel factoren af: golfslag, temperatuur, ziektes en stormen. Maar op de lange termijn zijn er duidelijke successen. Op sommige plekken waar jaren geleden alleen zand was, zie je nu weer beginnende rifstructuren. Vis komt terug. Sponzen vestigen zich. Duikers melden weer scholen vis op plekken die eerst kaal waren. Belangrijker nog: het draagt bij aan bewustwording. Duikers die deze cursus doen, kijken anders naar het rif. Ze letten beter op, raken minder aan, houden meer afstand. Alleen dát al is winst.
Waarom ik dit iedereen zou aanraden
Als je toch op Bonaire bent om te duiken, waarom zou je dan niet anderhalve dag besteden aan iets dat verder gaat dan alleen kijken? Je leert enorm veel, hebt een bijzondere duikervaring en draagt bij aan iets groters. En het was ook nog eens reuzegezellig!
Informatie Scuba Elite
Scuba Elite is een PADI-duikcentrum op Bonaire dat zich richt op persoonlijke service en groei. Opgericht door Pascal van Empelen, een ervaren PADI Course Director, biedt het centrum allerlei duikcursussen en -ervaringen voor alle niveaus.
Waarom steunt Scuba Elite Reef Renewal Pascal? Bij Scuba Elite geloven we in de kracht van educatie en actie om een positieve invloed op het milieu te hebben. Door middel van cursussen zoals Reef Renewal hopen we het bewustzijn over het belang van het behoud van de zee te vergroten en duikers uit te rusten met de middelen en kennis om een verschil te maken. De oceaan is onze gezamenlijke verantwoordelijkheid en door deel te nemen aan rifvernieuwing kunnen we ervoor zorgen dat de riffen van Bonaire levendig en gezond blijven voor toekomstige generaties. Alleen samen kunnen we dit onderwaterparadijs beschermen en bijdragen aan het behoud van de oceanen voor op de lange termijn. Laten we ervoor zorgen dat onze riffen floreren, niet alleen voor ons, maar ook voor de vele generaties na ons!